Zgodnie z art. 991 § 1 kc zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się – jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach połowa wartości tego udziału-to jest właśnie zachowek. Zgodnie zaś z art. 991 § 2 kc, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercom roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku. Mając na uwadze powyższe oczywistym jest, że przepisanie majątku za życia wywołuje skutki w sferze majątkowej przewidziane prawem spadkowym. Prawo spadkowe w Polsce jednoznacznie określa przypadki, kiedy przepisanie majątku za życia będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty zachowku. Przepisanie majątku za życia może mieć wpływ na wysokość zachowku w polskim prawie spadkowym, ale niekoniecznie oznacza, że zachowek zostanie pomniejszony o wartość przepisanego majątku.
Zgodnie z polskim prawem spadkowym, zachowek jest określoną częścią majątku, która przysługuje osobom uprawnionym do spadku. Jest to forma zabezpieczenia prawnych interesów spadkobierców, szczególnie dzieci lub małżonka. Jeśli osoba zmarła przepisała część swojego majątku za życia, wartość tej przepisanej części może być uwzględniona przy obliczaniu zachowku. W przypadku, kiedy rodzic lub rodzice przepisali za życia majątek tylko na jedno z dzieci, pozbawiając faktycznie pozostałe dzieci możliwości odziedziczenia majątku, wtedy zgodnie z prawem spadkowym pominiętym dzieciom należy się zachowek. Adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym jest w stanie ustalić w przybliżeniu wartość należnego pominiętym dzieciom zachowku. Należy jednak pamiętać, że zachowek to nie tylko darowizny uczynione za życia to także składniki spadku, jakie zostały do podziału po śmierci. Przykładowo, to że nastąpiło przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci, nie oznacza, że pozostałym zawsze będzie należał się zachowek. Zasadność wytoczenia powództwa o zachowek z pewnością oceni adwokat, zajmujący się zachowkiem w swojej codziennej praktyce. Poza samym faktem przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci należy także ocenić np. kwestie dotyczące relacji rodzinnych, tak ważnych z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Warto skonsultować sposób rozdysponowania majątkiem z adwokatem zajmującym się prawem spadkowym, co pozwoli uchronić najbliższych przed sporami sądowymi po śmierci spadkodawcy. Przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci nie zawsze musi skutkować bratobójczą walką po śmierci rodziców. Z tego względu warto, mając na uwadze prawo spadkowe przygotować konkretne rozwiązania, które odniosą wymierny skutek także po śmierci spadkodawcy.
Zgodnie z prawem spadkowym darowizna najczęściej wpływa na wysokość zachowku. Każdy adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym udzielając porady w sprawie o zachowek powinien zostać poinformowany przez mocodawcę o wszystkich darowiznach, których stroną za życia był spadkodawca. Umowa darowizny jednak nie zawsze ma wpływ na wysokość należnego uprawnionym zachowku. Wszystko zależy od charakteru darowizny oraz daty zawarcia umowy darowizny i stopnia spokrewnienia obdarowanego z darczyńcą. W przypadku drobnych, zwyczajowych darowizn, według prawa spadkowego należy dokonać pominięcia ich wartości przy ustalaniu należnego uprawnionemu zachowku. Druga zasadnicza kwestia przy kwalifikowaniu darowizn do zaliczenia na poczet należnego stronie zachowku lub przy wyliczaniu wartości zachowku, zachodzi wtedy, gdy od jej dokonania minął czas jaki ustawodawca przewidział przy osobach nie należących do kręgu spadkobierców ustawowych dla ich uwzględnienia przy wyliczaniu zachowku. Należy zauważyć, iż 10 letni termin, po upływie którego nie uwzględnia się darowizny dotyczy wyłącznie osób niebędących spadkobiercami ustawowymi. Ważne by nie mylić powyższego terminu z terminem przedawnienia roszczenia o zachowek, który wynosi obecnie 5 lat a początek jego biegu jest ściśle związany ze sposobem nabycia spadku. Przed zawarciem umowy darowizny warto skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prawie spadkowym, który może doradzić najkorzystniejszy sposób przeniesienia danego prawa w kontekście przyszłych roszczeń o zachowek.
najprostszym sposobem na uniknięcie procesu o zachowek pomiędzy rodzeństwem po śmierci rodzica jest takie rozdysponowanie majątkiem, by roszczenie o zachowek nie przysługiwało żadnej z osób uprawnionych teoretycznie do zachowku po zmarłym. Zgodnie z art. 991 § 1 kc zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się – jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli, uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercom roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku. Mając na uwadze powyższe rodzice dążąc do zabezpieczenia wszystkich swoich dzieci powinni za życia tak rozdysponować swoim majątkiem, by przedmioty otrzymane przez ich dzieci i współmałżonka zaspokajały należny im w świetle prawa zachowek. W przypadku, kiedy takie rozwiązanie nie jest możliwe należy unikać przenoszenia określonych praw pod tytułem darmym-co sprowadza się m.in. do unikania zawierania umów darowizn
do każdej ze spraw
w pozytywnym zakończeniu sporów sądowych
prawna na każdym etapie postępowania sądowego
