Wieloletnie doświadczenie oraz znajomość regulacji prawnych i orzecznictwa z zakresu zachowku pozwalają nam skutecznie dochodzić praw naszych Klientów w sprawach o zachowek
Dbałość o przestrzeganie zasad etyki oraz zaangażowanie w prowadzone procesy o zachowek zapewniają ochronę interesu prawnego Klientów kancelarii
W postępowaniach o zachowek adwokat dąży do uzyskania dla swojego Mandanta możliwie najkorzystniejszego w świetle obowiązującego prawa rozstrzygnięcia w zakresie roszczenia o zachowek
Reprezentując Klientów w sprawach o zachowek dokładamy należytej staranność na każdym etapie postępowania, dążąc do osiągnięcia wcześniej wyznaczonych celów
Z uwagi na wyjątkowy charakter postępowań o zachowek adwokat reprezentujący stronę w sprawie o zachowek zapewni swoim Mocodawcom wsparcie w ważnych aspektach, dotyczących m.in. o zasadności dochodzonego zachowku, jego wysokości, przesłanek oddalenia roszczenia o zachowek, wysokości zachowku czy legitymacji biernej oraz czynnej w sprawie o zachowek. Przez wzgląd na powyższe kancelaria świadczy swoim Klientom pomoc prawną np. :
– w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku lub uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia
– w sprawach o dział spadku
– w sprawach o dział spadku połączonych z podziałem majątku wspólnego małżonków oraz zniesieniem współwłasności
– w ustaleniu wartości substratu zachowku oraz doliczanych do zachowku darowizn
– w ustaleniu wartości długów spadkowych mających wpływ na wysokość zachowku
– w ustaleniu darowizn zaliczanych na poczet należnego uprawnionemu zachowku
– w ustaleniu granicy odpowiedzialności pozwanego za zachowek
Priorytetem pełnomocnika w sprawach o zachowek jest uzyskanie dla mocodawców najkorzystniejszego rozstrzygnięcia, po pierwsze na etapie przedsądowym lub jeżeli jest to niemożliwym reprezentując swoich klientów w sprawie o zachowek przed właściwym sądem. Dbałość o przebieg sprawy o zachowek, czuwanie na każdym jej etapie są zasadniczym zadaniem adwokata. Począwszy od złożenia pozwu o zachowek czy odpowiedzi na pozew o zachowek, przez reprezentowanie mocodawcy przez cały etap postępowania sądowego w sprawie o zachowek na postępowaniu egzekucyjnym kończąc, dokładamy należytej staranności by cele procesowe Klientów kancelarii zostały osiągnięte. Z uwagi na fakt, iż kancelaria specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa spadkowego w tym dotyczących zachowku, reprezentujemy naszych mocodawców w postępowaniach związanych z zachowkiem na terenie całego kraju.
Reprezentując Klientów kancelarii w sprawach o zachowek adwokat dąży do tego, by jego mocodawca miał, informacje odnośnie:
– zasadności powództwa o zachowek
– legitymacji czynnej i biernej stron postępowania w sprawie dotyczącej zachowku
– przybliżonej wartości zachowku oraz kwot podlegających zaliczeniu na poczet należnego stronie zachowku
– sposobu wyliczenia substratu zachowku
– etapów postępowania w sprawie o zachowek,
– przybliżonego czasu trwania sprawy o zachowek zarówno przed sądem pierwszej jak i drugiej instancji
– wniosków dowodowych niezbędnych dla osiągnięcia zamierzonego przez Klienta rozstrzygnięcia w sprawie zachowku
– sposobu przeprowadzania przez sąd poszczególnych dowodów w szczególności z przesłuchania stron postępowania o zachowek
– dokumentów istotnych z punktu widzenia dochodzonego roszczenia o zachowek
W przypadku oczywistego braku podstaw do występowania z powództwem o zachowek adwokat informuje o tym klienta podczas pierwszego spotkania w kancelarii.
Z uwagi na przewidzianą przez polskie prawo spadkowe swobodę testowania, przejawiającą się w prawie osób posiadających zdolność testowania do swobodnych rozrządzeń swym majątkiem na wypadek śmierci, ustawodawca postanowił zabezpieczyć prawa osób najbliższych spadkodawcy. Ze względu na powyższe, zachowek jako roszczenie wchodzące w skład długów spadkowych przysługuje zamkniętej grupie osób.Warto wspomnieć, że prawo do zachowku przysługuje wyłącznie tym, osobom z kręgu osób hipotetycznie uprawnionych, które w danym stanie faktycznym byłyby powołane do spadku na podstawie ustawy.
W związku z tym, że celem zachowku jest ochrona osób spadkodawcy najbliższych, ustawodawca wprowadził zamknięty katalog podmiotów, którym w ściśle określonych sytuacjach będzie przysługiwać roszczenie o zachowek. Osobami uprawnionymi do zachowku są: zstępni spadkodawcy, jego małżonek oraz rodzice. Warto wskazać, iż przynależność do którejś z wymienionych kategorii weryfikuje się na podstawie akt stanu cywilnego. Powyższe ma szczególne znaczenie w przypadku osób przysposobionych, którym także roszczenie o zachowek przysługuje.
Ustawodawca celem zabezpieczenia spadkobierców ustawowych uregulował precyzyjnie w kodeksie cywilnym instytucję zachowku. Według treści kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się w przypadku trwałej niezdolności do pracy uprawnionego dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który przypadał by mu przy dziedziczeniu ustawowym, w pozostałych natomiast przypadkach połowa wartości tego udziału-to właśnie jest zachowek. Uprawniony z tytułu zachowku jeżeli nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, może dochodzić m.in. od spadkobierców zapłaty sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku.
Polskie prawo zabezpiecza spadkobierców ustawowych przed pozbawieniem ich w całości należnego im spadku. Przejawem tej ochrony jest, między innymi wprowadzenie instytucji zachowku. Według ustawodawcy spadkobiercy ustawowi jako osoby w świetle prawa najbliższe zmarłemu mają prawo oczekiwać, że choćby część jego schedy spadkowej przypadnie im w związku z pokrewieństwem czy związaniem węzłem małżeńskim. Zachowek zapewnia swoistą, minimalną rekompensatę dla bliskich zmarłego stanowiąc ochronę ich praw majątkowych. Z tego powodu istnieje możliwość kwestionowania przez uprawnionego do zachowku, wydziedziczenia, rozumianego w tym przypadku jako pozbawienie prawa do zachowku (część judykatury uważa, iż także prawa do dziedziczenia). Powyższe następuję właśnie w sprawie o zachowek, gdzie uprawniony do zachowku pozywa obowiązanego do zapłaty należnej mu z tytułu zachowku kwoty. W toku postępowania o zachowek, sąd ocenia czy pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku było zasadne i czy powinno wywrzeć skutek prawny w postaci oddalenia powództwa o zachowek.
Zasadnicze znaczenie dla powodzenia sprawy o zachowek ma, co powinno być oczywiste pozwanie właściwej osoby. Brak legitymacji biernej w sprawie o zachowek po stronie osoby pozwanej o zachowek będzie skutkował oddaleniem powództwa. Mając na uwadze powyższe istotnym, by nie rzec najważniejszym przy ocenie sprawy o zachowek jest ustalenie czy osoba, którą zamierzamy pozwać o zapłatę zachowku, jest tą właściwą. Ustawodawca regulując w kodeksie cywilnym instytucję zachowku jednoznacznie wskazał podmioty odpowiedzialne za zapłatę zachowku lub jego uzupełnianie. W pierwszej kolejności roszczenie o zachowek powinno być skierowane do spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjnego, natomiast w przypadku gdy uzyskanie zachowku od tych podmiotów jest niemożliwym, uprawniony z tytułu zachowku może dochodzić kwoty potrzebnej do pokrycia albo uzupełnienia jego zachowku od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku.
Zgodnie z uregulowaniami instytucji zachowku w kodeksie cywilnym przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Należy jednak zauważyć, iż z obowiązku doliczenia do spadku ustawodawca wyłączył drobne darowizn zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach. Wyłączone przy wyliczaniu należnego uprawnionemu zachowku zostały także te darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, jednak wyłączenie dotyczy to przypadków, w których obdarowane zostały osoby nie będące spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Darowizny uczynione na rzecz spadkobierców oraz osób uprawnionych do zachowku należy uwzględnić przy wyliczaniu zachowku bez względu na to, kiedy zostały dokonane. Przykładowo, konsekwencją powyższego jest, iż darowizna uczyniona przez spadkodawcę na rzecz jego spadkobiercy ustawowego będzie wpływać na wysokość zachowku, nawet w przypadku, gdy od jej dokonania minęło więcej niż 10 lat. Co istotne w przypadku spadkobierców doliczenie darowizny do spadku jest niezależne od tego czy do spadku zostali powołani na podstawie ustawy czy testamentu. Tytuł powołania do dziedziczenia w tym przypadku nie ma żadnego znaczenia patrząc przez pryzmat zachowku. Także to czy obdarowany spadkobierca jest jednocześnie uprawnionym z tytułu zachowku nie ogranicza uwzględnienia ,,jego” darowizny przy wyliczaniu zachowku. Powyższe zasady wyliczania zachowku przewidujące obowiązek doliczenia określonych darowizn zabezpiecza prawa majątkowe uprawnionych z tytułu zachowku w sytuacji gdy spadek jest pusty. Kolokwialnie rzecz ujmując sanuje to bezkarne wyprowadzanie potencjalnych składników spadku pod tytułem darmym wpływające na wartość substratu zachowku.
Będąc uprawnionym z tytułu zachowku należy pamiętać o tym, iż roszczeni o zachowek tak jak większość roszczeń ulega przedawnieniu. Obecnie termin przedawnienia roszczenia o zachowek wynosi pięć lat. W zależności od tego czy spadkodawca pozostawił testament czy dziedziczenie następuje na odstawie ustawy, początek biegu terminu przedawnienia roszczenia o zachowek jest odmienny. Przy dziedziczeniu ustawowym roszczenie o zachowek osoby uprawnionej do jego uzyskania przedawnia się z upływem pięciu lat od otwarcia testamentu. Co istotne, uprawnieni z tytułu zachowku należą do kręgu osób, które sąd spadku lub notariusz sporządzający akt poświadczenia dziedziczenia winni w miarę możliwości zawiadomić o tym fakcie. W zawiadomieniu jednak nie informuje się uprawnionego np. o wpływie otwarcia testamentu na jego roszczenie o zachowek. Uprawniony z tytułu zachowku winien sam zabiegać o to by jego roszczenie o zachowek nie przedawniło się, zwłaszcza wobec faktu, iż ustawodawca jednoznacznie umiejscawia w czasie początek biegu terminu przedawnienia roszczenia o zachowek wskazując na otwarcie testamentu nie datę, kiedy uprawniony z tytułu zachowku o otwarciu się dowiedział. Z uwagi na przypadki zmiany postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku np w sytuacji znalezienia nowego testamentu, przyjmuje się, iż dla uprawnionego z tytułu zachowku termin przedawnienia nie biegnie do czasu, kiedy jest on w świetle prawa uznawany za spadkobiercę testamentowego. Należy także zauważyć, iż początek terminu przedawnienia roszczenia o zachowek przeciwko obdarowanemu ma swoje miejsce zawsze w dacie otwarcia spadku. Nie należy powyższej sytuacji utożsamiać z przypadkiem, kiedy to spadkobierca testamentowy odpowiada za zachowek w związku z tym, iż został obdarowany a przedmiotowa darowizna została doliczona do substratu zachowku, wtedy z uwagi na brak subsydiarnego charakteru odpowiedzialności obdarowanego spadkobiercy, termin przedawnienia roszczenia o zachowek biegnie od daty ogłoszenia testamentu.
W przypadku dziedziczenia ustawowego roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat od daty otwarcia spadku. Należy zauważyć, iż termin przedawnienia roszczenia o zachowek może ulec modyfikacjom. Istnieje możliwość zawieszenia lub przerwania terminu przedawnienia roszczenia o zachowek. Sytuacje uzasadniające zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczenia o zachowek można podzielić na dwa rodzaje. Pierwsza, związana z relacjami osób połączonych więzami opiekuńczymi czy rodzinnymi np. co do roszczenia dzieci przeciwko rodzicom przez okres trwania władzy rodzicielskiej. Druga, kiedy mamy do czynienia ze zdarzeniem zewnętrznym o nadzwyczajnym charakterze i któremu nie można zapobiec czyli tzw. siła wyższa. Do przypadków występowania siły wyższej zaliczamy np. powodzie. Warto zauważyć, iż nie jest siłą wyższą uzasadniającą zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczenia o zachowek niemożność działania wywołana chorobą czy zagranicznym wyjazdem lub pobytem w zakładzie karnym.
Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia o zachowek powoduje tylko dokonanie przez wierzyciela wyraźnie oznaczonych czynności przed organem powołanym do rozpoznawania danej sprawy lub egzekwowania danego roszczenia.
W związku z tym, iż zachowek nie jest częścią schedy spadkowej, a roszczeniem majątkowym, które przysługuje uprawnionemu do zachowku po spełnieniu ustawowych przesłanek, zachowek stanowi odrębną podstawę wymierzenia podatku. Zachowek jako przysporzenie majątkowe podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn. Zasadą jest, iż obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Z powyższego wynika, iż kwoty uzyskane tytułem zachowku w wyniku zaspokojenia roszczenia przez obowiązanego do zapłaty podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Przedmiotowy podatek obciąża uprawnionego z tytułu zachowku. Należy podkreślić, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zachowku, nie w momencie otwarcia spadku. Jest to o tyle istotne, iż od tego momentu rozpoczyna swój bieg termin do złożenia przez podmioty uprawnione wniosku o zwolnienie z podatku. Dotyczy to nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1.1.2007 r. Ustawodawca wprowadził bowiem możliwość uzyskania zwolnienia podmiotowego, wskazując że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Co implikuje konieczność złożenia we właściwym urzędzie skarbowym formularza ocelem zwolnienia od podatku z tytułu zachowku. W przypadku uchybienia terminowi następuje utrata możliwości zwolnienia od podatku. Zauważyć należy, iż nie wszystkim z powyżej wymienionych osób roszczenie o zachowek przysługuje.
Roszczenie o zachowek podlega dziedziczeniu, jednak z uwagi na wyjątkowy charakter zachowku krąg osób uprawnionych do dziedziczenia roszczenia o zachowek został przez ustawodawcę ograniczony. Zgodnie z kodeksem cywilnym roszczenie o zachowek przechodzi na spadkobiercę uprawnionego do zachowku wyłącznie w sytuacji, kiedy ten spadkobierca należy do kręgu osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy. Z praktyki orzeczniczej wynika, iż do spełnienia powyższego warunku wystarczy by dziedziczący roszczenie o zachowek należał do grupy osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy, chociażby nie miał swojego własnego roszczenia o zachowek po tej osobie.
Należy zauważyć iż ustawodawca wprowadził ograniczenie co do dziedziczenia roszczenia o zachowek tylko co do dziedziczenia roszczenia o zachowek po pierwszym uprawnionym. Co za tym idzie w przypadku, gdy w skład spadku po pierwszym uprawnionym przedmiotowe roszczenie o zachowek wchodzi, wtedy powyżej omówionego ograniczenia w dziedziczeniu roszczenia o zachowek nie stosuje się, a roszczenie o zachowek ulega dziedziczeniu według ogólnych zasad.
Jak już zostało zasygnalizowane przy omówieniu tematu legitymacji biernej w sprawach o zachowek, uprawniony z tytuł zachowku na początku swoje roszczenie o zapłatę zachowku powinien skierować do spadkobierców, a następnie do zapisobierców windykacyjnych. Dopiero w przypadku, kiedy uzyskanie od nich zachowku nie jest możliwym przysługuje mu roszczenie o zachowek przeciwko obdarowanemu przez spadkodawcę. Dotyczy to tych obdarowanych, których darowizny zostały uwzględnione przy wyliczaniu należnego zachowku. Powyższe znajduje zastosowanie zarówno w przypadku kiedy uprawniony do zachowku nie uzyskał w ogóle od spadkobiercy czy zapisobiercy windykacyjnego żadnej kwoty tytułem należnego mu zachowku, jak i wtedy gdy powstała wyłącznie konieczność uzupełnienia należnej mu tytułem zachowku sumy. Należy pamiętać, że odpowiedzialność obdarowanego za zachowek także ma swoją granicę. Wyznacza ją wartość wzbogacenia powstałego w wyniku zawarcia ze spadkobiercą umowy darowizny. W przypadki, kiedy obdarowany jest jednocześnie uprawnionym do zachowku, w takie sytuacji granicą jego odpowiedzialności jest różnica pomiędzy aktualną wartością wzbogacenia powstałego w wyniku darowizny a należnego mu zachowku.
Ustawodawca jednoznacznie określił krąg podmiotów uprawnionych z tytułu zachowku, a więc tych, którym co do zasady zachowek po zmarłym się należy. Do grupy tej wchodzą zstępni (w związku z tym także przysposobiony i jego zstępni), małżonek oraz rodzice spadkodawcy (w związku z tym też przysposabiający). Te osoby jeżeli:
– należą do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym,
-dziedziczyłyby po nim z ustawy
-nie zostały wydziedziczone
-wartość praw nabytych przez nie od spadkodawcy czy to w darowiźnie czy na podstawie dziedziczenia nie przekracza należnego im zachowku
mają roszczenie o zachowek lub uzupełninie zachowku. Co warte podkreślenia do grupy uprawnionych do zachowku nie zalicza się rodzeństwa spadkodawcy. Uprawnienie do zachowku nie przysługuje osobie uznanej za niegodną dziedziczenia, małżonkowi, który na podstawie art. 940 k.c. został wyłączony od dziedziczenia, lub w przypadku orzeczenia co do niego separacji, a także w przypadku odrzucenia spadku czy zrzeczenia się dziedziczenia przez spadkodawcę lub co do spadkodawcy wydziedziczonego. Odnośnie uprawnienia do zachowku zstępnych osób niegodnych dziedziczenia, ta niegodności nie odnosi skutku wobec nich, co za tym idzie roszczenie o zachowek im przysługuje. Podobnie w przypadku zstępnych osoby odrzucającej spadek, nie są oni w związku z tym pozbawieni prawa do zachowku, tak jak w przypadku zachowku należnego zstępnym wydziedziczonego. Inaczej w przypadku zachowku należnego zstępnym osoby, która zrzekła się dziedziczenia. Jeżeli nie wyłączono wprost skutku zrzeczenia się dziedziczenia wobec nich, zachowek nie będzie się im należał. Podobnie, nie będzie miał prawa do zachowku zstępny spadkobiercy ustawowego ujętego w testamencie negatywnym.
Kancelaria specjalizuje się w sprawach o zachowek. Od wielu lat w sprawach o zachowek adwokat dr Gabriela Więckowska reprezentuje Klientów kancelarii adwokackiej. Adwokat dr Gabriela Więckowska uczestniczy w procesach o zachowek zarówno w przed sądami w Krakowie, jak i na terenie całego kraju. Będąc pełnomocnikiem Powodów w sprawach o zachowek adwokat dokłada należytej staranności, by uzyskać dla swoich mocodawców możliwie wysoką zapłatę tytułem należnego stronie powodowej zachowku. Broniąc interesów strony pozwanej w sprawach o zachowek adwokat dąży, wykorzystując obowiązujące regulacje prawne z zakresu zachowku do uniknięcia zapłaty zachowku drugiej stronie lub, kiedy nie jest to w świetle prawa możliwym do maksymalnego obniżenia wysokości kwoty należnej z tytułu zachowku stronie powodowej w sprawie o zachowek.
Wieloletnie doświadczenie w sprawach o zachowek adwokat dr Gabrieli Więckowskiej zapewnia reprezentowanej stronie dochodzącej zachowku lub pozwanej o zachowek opiekę prawną i wsparcie na każdym etapie postępowania w przedmiocie zachowku, począwszy od przedsądowego wezwania do zapłaty zachowku przez postępowanie sądowe dotyczące roszczenia o zachowek na egzekucji należnego zachowku kończąc. W postępowaniach o zachowek adwokat dąży do tego by służyć wsparciem i pomocą, których konsekwencją będzie wyrok odnośnie zachowku satysfakcjonujący reprezentowaną przez adwokata stronę. W postępowaniach o zachowek adwokat ma na uwadze nie tylko prawne uregulowanie instytucji zachowku, a także kwestie relacji rodzinnych, które sprawiły, iż strony dochodzą zachowku na drodze postępowania sądowego. Nie bez znaczenia dla wysokości zachowku pozostają z uwagi na art. 5 k.c. zachowania osób uprawnionych do zachowku wobec spadkodawcy. Powyższe wymaga w postępowaniach o zachowek od adwokata wnikliwej analizy zarówno dostarczonej przez strony dokumentacji jak i sytuacji rodzinnej, która często będzie miała istotny wpływ na wynik sprawy o zachowek i wysokość zasądzonego zachowku lub fakt oddalenia powództwa o zachowek.
do każdej ze spraw
w pozytywnym zakończeniu sporów sądowych
prawna na każdym etapie postępowania sądowego
