Rozwód zwykle wiąże się dla partnerów z negatywnymi emocjami. Chcąc wykazać za winę drugiej strony i zyskać przewagę, a finalnie korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, małżonkowie często sięgają po różnego rodzaju „sztuczki rozwodowe”. Na czym mogą one polegać i z jakimi działaniami trzeba się liczyć?

Wyprowadzanie pieniędzy z majątku wspólnego

Sztuczki rozwodowe zazwyczaj dotyczą pieniędzy. Małżonek, który podbiera pieniądze ze wspólnego rachunku ROR lub całkowicie likwiduje konto, musi liczyć się z konsekwencjami. W toku rozprawy sąd rodzinny powinien ustalić, czy wydatkowanie pieniędzy z konta miało związek z zaspokajaniem potrzeb rodziny, zgodnie z art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego lub uzasadnionymi potrzebami zbywcy (np. konieczność prywatnej opieki medycznej).

Jeżeli w toku postępowania okaże się, że pieniądze zostały niezasadnie wyprowadzone z majątku wspólnego, małżonek pokrzywdzony działaniem ma prawo żądać odszkodowania w wysokości połowy kwoty (odpowiadającej udziałowi w majątku w razie podziału majątku). Wyczyszczenie konta przed rozwodem niezgodnie z prawem powoduje, że przy podziale majątku nadal uwzględnia się składniki majątkowe bezprawnie zbyte, zużyte, zniszczone lub roztrwonione przez małżonka.

Należy jednak pamiętać, że oszczędności zgromadzone przed ślubem stanowią część majątku osobistego małżonka stosownie do art. 33 pkt 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i nie podlegają podziałowi.

Ukrywanie pieniędzy przed żoną a alimenty

Ukrywanie dochodów przed współmałżonkiem ma zazwyczaj na celu uniknięcie konieczności płacenia wysokich alimentów. Wysokość świadczenia jest zawsze określana przez skorelowanie ze sobą dwóch przesłanek:

• zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego;
• usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.

Ukrywanie pieniędzy może polegać np. na celowej zmianie zatrudnienia na gorzej płatne, przejściu na rozliczanie bez umowy (praca „na czarno”), rezygnacji z kontraktów lub wyprzedaż składników firmy, które służą do bieżącego prowadzenia działalności gospodarczej. Wszystkie tego rodzaju działania mają na celu przekonanie sądu, że dochody małżonka stosującego „sztuczki rozwodowe” są niższe niż w rzeczywistości.

Czy mąż może zablokować wspólne konto?

Sztuczki rozwodowe mogą polegać także na utrudnianiu współmałżonkowi dostępu do zgromadzonych wspólnie środków. Jeżeli rachunek bankowy został założony przez męża, to drugi z małżonków ma do niego dostęp wyłącznie na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa, nawet w sytuacji, kiedy na koncie gromadzone są wspólne pieniądze. Pełnomocnictwo zaś zawsze można odwołać.

Nieco inaczej wygląda sytuacja rachunków wspólnych. Co do zasady ma do nich dostęp każdy ze współmałżonków. Stosownie jednak do brzmienia art. 40 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. W toku postępowania rozwodowego mąż może usiłować przekonać sąd rodzinny, że zachowanie żony jest sprzeczne z dobrem rodziny, więc zasadne będzie ograniczenie dostępu do wspólnych pieniędzy, np. tych zgromadzonych na rachunku bankowym.

Ukrycie pieniędzy na wypadek podziału majątku. Co może zrobić sąd?

Proces rozwodowy często obejmuje również postępowanie o podział majątku Ukryte pieniądze małżonka powinny zostać rozliczone tak samo, jak pozostałe składniki majątkowe. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2000 r., sygn. V CKN 25/00 wyraźnie wskazał, że roszczenie o rozliczenie majątku wspólnego, o którym mowa w art. 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obejmuje też utracone korzyści, które weszłyby do majątku wspólnego.

W razie podejrzeń, że jeden z małżonków ukrywa pieniądze na swoim koncie osobistym, sąd może zwrócić się do banku o ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę bankową zgodnie z art. 105 ustawy prawo bankowe. W takiej sytuacji instytucja finansowa ma obowiązek udzielić wyczerpujących informacji co do tego, czy dana osoba prowadzi rachunek bankowy i jaki jest jego stan.

Prowokowanie kłótni i Niebieska Karta

Niebieska Karta to nic innego, jak specjalna procedura wdrażana w związku z uzasadnionym podejrzeniem występowania przemocy w rodzinie. Niebieska Karta dotyczy każdego rodzaju przemocy, od tej najbardziej oczywistej (fizyczna i psychiczna) po przemoc ekonomiczną. Małżonek, któremu zależy na uzyskaniu wyroku rozwodowego z orzeczeniem o winie, może celowo prowokować napiętą sytuację i doprowadzać do eskalacji przemocy, aby doprowadzić do założenia Niebieskiej Karty. Jest to o tyle uciążliwe, że zaprzestanie stosowania procedury może nastąpić wyłącznie w przypadkach wskazanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 w sprawie procedury Niebieskiej Karty, czyli:

• ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz zrealizowania indywidualnego planu pomocy;
• rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

W praktyce organy niechętnie cofają Niebieską Kartę.

Oczywiście nie są to wszystkie sztuczki rozwodowe, które stosują małżonkowie w trakcie postępowania. Wśród innych działań można wymienić np. manipulowanie małoletnim dzieckiem tak, aby chciało świadczyć przeciwko współmałżonkowi. Zdarza się również angażowanie prywatnego detektywa do wykazania winy drugiej strony czy celowe przedłużanie postępowania poprzez składanie kolejnych wniosków dowodowych. Aby poradzić sobie z takimi zabiegami, warto rozważyć skorzystanie ze wsparcia adwokata doświadczonego w prowadzeniu spraw z zakresu rodzinnego. Doświadczony pełnomocnik opracuje skuteczną strategię procesową i pomoże w nieprzewidzianych sytuacjach.